Processing math: 100%

KC Sinha Mathematics Solution Class 11 Chapter 7 त्रिकोणमिति समीकरण (Trigonometric equations) Exercise 7.1

Exercise 7.1

Question 1

Find the principal solution of the following trigonometric equations :
(i) \sin x=\dfrac{1}{2}
Sol :

\sin x=\frac{1}{2}

\sin x=\sin \frac{\pi}{6}

[\sin \theta=\sin \alpha \Rightarrow
\theta=n \pi+(-1)^{n} \alpha, n \in z]

x=n \pi+(-1)^{n} \frac{\pi}{6}, n \in z

0 \leq x<\frac{3 60^{\circ}}{2}


Principal solution :

when n=0 , x=\frac{\pi}{6}

when n=1 , x=\pi - \frac{\pi}{6}


(ii) tan x=-1

Sol :
\tan x=-\tan \frac{\pi}{4}

\tan x=\tan \left(\pi-\frac{\pi}{4}\right)

\tan x=\tan \frac{3 \pi}{4}

[when \tan \theta=\tan \alpha , then

\theta=n \pi+\alpha, n \in z]


x=n \pi+\frac{3 \pi}{4}, n \in z

Principal value :

x=\pi-\frac{\pi}{4}=\frac{3 \pi}{4}

x=2 \pi-\frac{\pi}{4}= \frac{7 \pi}{4}


(iii) \cot x=\frac{1}{\sqrt{3}}
Sol :




(iv) \sec x=-\frac{2}{\sqrt{3}}


Question 2

(i) \cos \theta=\frac{1}{2}
Sol :
\cos \theta=\frac{1}{2}

\cos \theta=\cos \frac{\pi}{3}

[if \cos \theta=\cos \alpha then  ,

\theta=2 n \pi \pm \alpha, n \in z ]


\theta=2 n \pi \pm \frac{\pi}{3}, n \in z


(ii) \sin \theta=-1
Sol :
\sin \theta=\sin \left(-\frac{\pi}{2}\right)

[if \sin \theta=\sin \alpha then ,

\theta=n \pi+(-1)^{n}, \alpha n\in z ]

\theta=n \pi+(-1)^{n} \cdot\left(\frac{-\pi}{2}\right), n \in z

\theta=n \pi+(-1)^{n+1} \cdot\left(\frac{\pi}{2}\right) \cdot n \in z


(iii) 3 \tan ^{2} \theta=1
Sol :
\tan ^{2} \theta=\frac{1}{3}

\tan ^{2} \theta=\left(\frac{1}{\sqrt{3}}\right)^{2}

\tan ^{2} \theta=\tan ^{2} \frac{\pi}{6}

[if  \tan ^{2} \theta=\tan ^{2} \alpha then ,
\theta=n \pi \pm \alpha, n \in z ]

\theta=n \pi \pm \frac{\pi}{6}, n \in z



(iv) 2 \sin \theta=\sqrt{3}

(v) \sin x=-\frac{\sqrt{3}}{2}
Sol :
\sin x=-\sin \frac{\pi}{3}

\sin x=\sin \left(\pi+\frac{\pi}{3}\right)


\sin x=\sin \frac{4 \pi}{3}

x=n \pi+(-1)^{n} \frac{4 \pi}{3}, n \in z


Question 3

Sol :
\sin  \theta=1

\sin \theta=\sin \frac{\pi}{2}

\theta=\frac{\pi}{2}, \frac{5 \pi}{2}, \frac{9\pi}{2}

or

-\frac{3 \pi}{2},-\frac{7 \pi}{2}, \frac{-11\pi}{2}

\therefore \quad \theta=(4 n+1) \frac{\pi}{2}, n \in z


Question 4

(i) cosmx+cosnx=0
Sol :
\cos C+\cos D=2 \cos \frac{C+D}{2} \cos \frac{C-D}{2}

2 \cos \frac{m x+n x}{2} \cos \frac{m x-n x}{2}=0

\cos \frac{(m+n) x}{2} \cos \frac{(m-n) x}{2}=0


\cos \left(\frac{m+n}{2}\right) x=0

\frac{(m+n) x}{2}=(2 r+1) \frac{\pi}{2}, r \in 2

x=\frac{(2 x+1)}{m+n} \pi, r \in z


\cos \left(\frac{m-n}{2}\right) x=0

\frac{(m-n)}{2} x=(2 r+1) \frac{\pi}{2}, r \in z

x=\frac{(2 r+1) \pi}{m-n}, r \in z


\therefore x=\frac{(2 r+1) \pi}{m \pm n}, r \in z




(ii) tanx.tan4x=1
Sol :

0=1-tanx.tan4x

1-\frac{\sin x \sin 4 x}{\cos x \cos 4 x}=0

\frac{\cos x \cos 4 x-\sin x \sin 4 x}{\cos x \cos 4 x}=0

\frac{\cos (x+4x)}{\cos x \cos 4 x}=0

cos5x=0

5 x=(2 n+1) \frac{\pi}{2}, n \in z

x=(2 n+1) \frac{\pi}{10}, n \in z


(iii) tan5θ=cot2θ
Sol :

0=cot2θ-tan5θ

0=\frac{\cos 2 \theta}{\sin 2 \theta}-\frac{\sin 5 \theta}{\cos 5 \theta}

0=\frac{\cos 5 \theta \cos \theta-\sin \theta \sin 2 \theta}{\sin 2 \theta \cos 5 \theta}

0=\frac{\cos (5 \theta+2 \theta)}{\sin 2 \theta \cos 5 \theta}

0=cos7θ

7 \theta=(2 n+1) \frac{\pi}{2}, n \in I

\theta=(2 n+1) \frac{\pi}{14},n\in I


(iv) \tan x=-\tan \left(x+\frac{\pi}{3}\right)
Sol :
\tan x=\tan \left[2 \pi-\left(x+\frac{\pi}{3}\right)\right]

\tan x=\tan \left(\frac{5 \pi}{3}-x\right)

x=n \pi+\frac{5 \pi}{3}-x, n \in z

2 x=n \pi+\frac{5 \pi}{3}, n \in z

x=\frac{n \pi}{2}+\frac{5 x}{6}, n \in z


Question 5

Sol :
\tan (\pi \cos \theta)=\cot (\pi \sin \theta)

\tan (\pi \cos \theta)=\tan \left[\frac{\pi}{2}-\pi \sin \theta\right]

\pi \cos \theta=\frac{\pi}{2}-\pi \sin \theta

\pi \sin \theta+\pi \cos \theta=\frac{\pi}{2}

\pi(\sin \theta+\cos \theta)=\frac{\pi}{2}

\sin \theta+\cos \theta=\frac{1}{2}


Question 6

(i) \sin x+\cos x=\sqrt{2}
Sol :
\frac{\sin x+\cos x}{\sqrt{2}}=1

\sin x \cdot \frac{1}{\sqrt{2}}+\cos x \cdot \frac{1}{\sqrt{2}}=1

\sin x \cdot \frac{1}{\sqrt{2}}+\cos x \cdot \frac{1}{\sqrt{2}}=1

\sin x+\frac{\pi}{4}+\cos x \cos \frac{\pi}{4}=1

\cos \left(x-\frac{\pi}{4}\right)=\cos 0

x-\frac{\pi}{4}=2 n \pi \pm 0, n \in z

a-\frac{\pi}{4}=2 n \pi , n \in z

x=2 n x+\frac{\pi}{4}, n \in z

x=\frac{8 n \pi+\pi}{4}, n \in z

x=(8 n+1) \frac{\pi}{4}, n\in z


Question 7

2 \cos x+\sin x=1
Sol :
[] r \sin \alpha=2, r \cos \alpha=1

[]

r^{2} \sin ^{2} \alpha+r^{2} \cos ^{2} \alpha=2^{2}+1^{2}

r^{2}\left(\sin ^{2} \alpha+\cos ^{2} \alpha\right)=5

r=\sqrt{5}

r \sin \alpha \cos x+r \cos \alpha \sin x=1

r(\sin \alpha \cos x+\cos \alpha \sin x)=1

\sqrt{5} \sin(x+\alpha)=1

\sin (x+\alpha)=\frac{1}{\sqrt{5}}

sin(x+ɑ)=cosɑ

\sin (x+\alpha)=\sin \left(\frac{\pi}{2}-\alpha\right)

x+\alpha=n \pi+(-1)^{n} \cdot\left(\frac{\pi}{2}-\alpha\right), n \in z

[]

x+\alpha=n x+\frac{\pi}{2}-\alpha, n \in z_{1}

x=\frac{2 n \pi+\pi}{2}-2 \alpha, n \in z_1

x=(2 n+1) \frac{\pi}{2}-2 \alpha, n \in z_1

[]

\cos \alpha=\frac{1}{\sqrt{5}}


x+\alpha=n x-\left(\frac{\pi}{2}-\alpha\right), n \in z_{2}

x+\alpha=n \pi-\frac{\pi}{2}+\alpha, n \in z_{2}

x=\frac{2 n \pi-\pi}{2}, n \in z_{2}

x=(2 n-1) \frac{\pi}{2}, n \in z_2


Question 8

Sol :
\cos 2 \theta-\sin 2 \theta=\cos \theta-\sin \theta-1

2 \cos ^{2} \theta-1-2 \sin \theta \cos \theta=\cos \theta-\sin \theta-1

2 \cos \theta(\cos \theta-\sin \theta)=\cos \theta-\sin \theta

2 \cos \theta =1

\cos \theta =\frac{1}{2}


\cos \theta= \cos \frac{\pi}{3}

\theta=2 n \pi \pm \frac{\pi}{3}, n \in z

\theta=\frac{5 \pi}{3}, \frac{7 \pi}{3}, \frac{8 \pi}{3}

\theta=300^{\circ},420^{\circ},480^{\circ}


Question 9

(i) sinx+cosx+secx+cosecx=0
Sol :
\sin x+\cos x+\frac{1}{\cos x}+\frac{1}{\sin x}=0

\sin x+\cos x+\frac{\sin x+\cos x}{\cos x \sin x}=0

\left(\sin x+\cos x\left(1+\frac{1}{\cos x \sin x}\right)=0\right.

sinx+cosx=0

sinx=-cosx

\frac{\sin x}{\cos x}=-1

tanx=-1

\tan x=-\tan \frac{\pi}{4}

x=n \pi+\left(-\frac{\pi}{4}\right) \quad n \in z

x=n \pi-\frac{\pi}{4}, n \in z


(ii) cos3θsin3θ+sin3θcos3θ=0
Sol :
\left(4 \cos ^{3} \theta-3 \cos \theta\right) \sin^{3} \theta+\left(3 \sin \theta-4 \sin ^{3} \theta\right) \cos ^{3} \theta=0

4 \cos^{3} \theta -\sin ^{3} \theta-3 \cos \sin ^{3} \theta+3 \sin \theta \cos ^{3} \theta-4 \sin ^{3} \theta \cos ^{3} \theta=0

3 \sin \theta \cos \theta\left(\cos ^{2} \theta-\sin ^{2} \theta\right)=0

sinθcosθcos2θ=0

\frac{1}{2}(2 \sin \theta \cos \theta) \cos 2 \theta=0

\frac{1}{2} \sin 2 \theta \cos 2 \theta=0

sin2θcos2θ=0

\frac{1}{2}(2 \sin 2 \theta \cos 2 \theta)=0

sin2(2θ)=0

sin4θ=0

4 \theta=n \pi, n \in z

\theta=\frac{n \pi}{4}, n\in z


Question 10

(i) tanθ+tan2θ+√3tanθ.tan2θ=√3
Sol :
tanθ+tan2θ=√3-√3tanθtan2θ

tanθ+tan2θ=√3(1-tanθ.tan2θ)

\frac{\tan \theta+\tan 2 \theta}{1-\tan \theta \tan 2 \theta}=\sqrt{3}

tan(θ+2θ)=√3

\tan (\theta+2 \theta)=\sqrt{3}

\tan 3 \theta=\tan \frac{\pi}{3}

3 \theta=n \pi+\frac{\pi}{3}, n \in z

\theta=\frac{n \pi}{3}+\frac{\pi}{9} \quad, n \in z

\theta=\frac{3 n \pi+\pi}{9}, n \in z

\theta=(3 n+1) \frac{\pi}{9}, n\in z



(ii) tanx+tan2x+tanx.tan2x=1
Sol :
tanx+tan2x=1-tanx.tan2x

\frac{\tan x+\tan 2 x}{1-\tan x \tan 2 x}=

\tan 3 x=\tan \frac{\pi}{4}

3 x=n \pi+\frac{\pi}{4} \quad, n \in z

x=\frac{n \pi}{3}+\frac{\pi}{12}, n \in z

x=\frac{4 n \pi+\pi}{12}, n \in z

=(4 n+1) \frac{\pi}{12}, n \in z


(iii) tanx+tan4x+tan7x=tanx.tan4x.tan7x
Sol :
tanx+tan2x=-tan3x+tanx.tan2x.tan3x

tanx+tan2x=-tan3x(1-tanx.tan2x)

\frac{\tan x+\tan 2 x}{1-\tan x \tan 2 x}=-\tan 3 x

tan3x=-tan3x

2tan3x=0

tan3x=0

3x=n𝜋 , n𝜀z

x=\frac{n \pi}{3}, n \in z


(iv) tanx+tan2x+tan3x=tanx.tan2x.tan3x
Sol :


Question 11

(i) 2sin2x+sinx=3 , (0°≤x≤1000°)
Sol :
2sin2x+sinx-3=0

2sin2x+3sinx-2sinx-3=0

sinx(2sinx+3)+(2sinx+3)=0

(2sinx+3)(sinx-1)

CASE-I
2sinx+3=0

\sin x=-\frac{3}{2}

Not possible because

-1≤sinx≤-1


CASE-II
sinx-1=0

six=1

\sin x=\sin \frac{\pi}{2}

x=n \pi+(-1)^{n} \frac{\pi}{2}, n \in

x=90° , 450° , 810°


(ii) 2cos2x-cosx=3 , (0°≤x≤1000°)
Sol :
2cos2x-cosx-3=0

2cos2x-3cosx+2cosx-3=0

cosx(2cosx-3)+1(2cosx-3)=0

(2cosx-3)(cosx+1)=0

CASE-I
2cosx-3=0

\cos x=\frac{3}{2}

Not possible because

-1≤cosx≤1


CASE-II
cosx+1=0

cosx=-1

cosx=cos𝜋

[if cosθ=cos𝛼

then θ=2n𝜋± 𝛼 , n 𝝐z]

x=2n𝜋± 𝛼 , n 𝝐z

x=180° , 540° , 900°

(iii) 2sin2x+sin2x2x=2
Sol :
2sin2x+(2sinxcosx)2=2

2sin2x+4sin2xcos2x=2

2(sin2x+2sin2xcos2x)=2

sin2x+2sin2x(1-sin2x)=1

sin2x+2sin2x-2sin4x=1

3sin2x-2sin4x=1

0=2sin4x-3sin2x+1

2sin4x-2sin2x-sin2x+1=0

2sin2x(sin2x-1)-1(sin2x-1)=0

(sin2x-1)(2sin2x-1)=0

CASE-I
sin2x-1=0
sin2x=12

\sin ^2x=\sin ^{2} \frac{\pi}{2}

x=n \pi \pm \frac{\pi}{2}, n \in z

x=\frac{2 n \pi \pm \pi}{2}, n \in z

x=(2 n \pm 1) \frac{\pi}{2}, n \in z


CASE-II
2sin2x-1=0
2sin2x=1
\sin ^{2} x=\left(\frac{1}{\sqrt{2}}\right)^{2}
\sin^{2} x=\sin ^{2} \frac{\pi}{4}
x=n \pi \pm \frac{\pi}{4}, n \in z


(iv) 2cos2x+3sinx=0


Question 12

(i) tan2x+cot2x=2
Sol :
sec2-1+cosec2x-1=2
sec2x+cosec2x=4

\frac{1}{\cos ^{2} x}+\frac{1}{\sin^{2} x}=4

\frac{\sin ^{2} x+\cos ^{2} x}{\cos ^{2} x \sin ^{2} x}=4

1=4cos2x.sin2x
1=(2sinx.cosx)2
1=sin22x
\sin ^{2} \frac{\pi}{2}=\sin^{2} 2 x

2 x=n x \pm \frac{\pi}{2}, n \in z

2 x=\frac{2 n\pi \pm \pi}{2}, n \in z

2 x=(2 n \pm 1) \frac{\pi}{2}, n \in z

x=(2 n \pm 1) \frac{\pi}{4}, n\in z


(ii) tan2x=3cosec2x-1
Sol :
sec2x-y=3cosec2x-1

\frac{1}{\cos ^{2} x}=\frac{3}{\sin ^{2} x}

\frac{\sin ^{2} x}{\cos ^{2} x}=3

tan2x=(√3)2

\tan ^{2} x=\tan ^{2}\left(\frac{\pi}{3}\right)

x=n \pi \pm \frac{\pi}{3}, n \in z


Question 13

(i) cos6x+cos4x=sin3x+sinx
Sol :
\cos C+\cos D=2 \cos \frac{C+D}{2} \cos \frac{C-D}{2}

\sin C+\sin D=2 \sin \frac{C+D}{2} \cos \frac{C-D}{2}

2 \cos \frac{6 x+4 x}{2} \cos \frac{6 x-4 x}{2}=2 \sin 2 \frac{3 x+x}{2} \cos \frac{3 x-x}{2}

cos5x.cosx=sin2xcosx

cos5x=sin2x

\cos 5 x=\cos \left(\frac{\pi}{2}-2 x\right)

5 x=2 n \pi \pm\left(\frac{\pi}{2}-2 x\right) , n \in z

7 x=\frac{4 n \pi+\pi}{2}, n \in z

7 x=(4 n+1) \frac{\pi}{2}, n+z



CASE-I
5 x=2 n \pi+\left(\frac{\pi}{2}-2 x\right) , n\in z

5x=2 n \pi+\frac{\pi}{2}-2 x

x=(4 n+1) \frac{\pi}{14}, n \in z

CASE-II
5 x=2 n \pi-\left(\frac{\pi}{2}-2 x\right) , n\in z

5 x=2 n \pi-\frac{\pi}{2}+2 x , n\in z

3 x=2 n \pi-\frac{\pi}{2}, n \in z

3 x=\frac{4 n \pi-\pi}{2}, n \in z

3 x=(4n-1) \frac{\pi}{2}, n\in 2

x=(4n -1) \frac{\pi}{6}, n \in z


(ii) cos5x+cos3x+cosx=0
Sol :
2 \cos \frac{5 x+x}{2} \cos \frac{5 x-x}{2}+\cos 3 x=0

2cos3xcos2x+cos3x=0

cos3x(2cos2x+1)=0

CASE-I

cos3x=0

3 x=(2 n+1) \frac{\pi}{2} n \in z

x=(2 n+1) \frac{\pi}{6}, n\in z


CASE-II
2cos2x+1=0

2cos2x=-1

\cos 2 x=-\frac{1}{2}

\cos 2 x=-\cos \frac{\pi}{3}

2 x=2 n \pi \pm\left(\frac{\pi}{3}\right), n \in z

x=n \pi \pm \frac{\pi}{6} \quad, n\in z


Question 14

(i) sinx+sin2x+sin3x=cosx+cos2x+cos3x
Sol :
2 \sin \frac{3 x+x}{2} \cos \frac{3 x-x}{2}+\sin 2 x=2 \cos \frac{3 x+x}{2} \cos \frac{3 x-x}{2}+\cos 2 x

2sin2xcosx+sin2x=2cos2xcosx+cos2x

sin2x(2cosx+1)=cos2x(2cosx+1)

tan2x=1

\tan2x=\tan\frac{\pi}{4}

2 x=n \pi+\frac{\pi}{4}, n \in z

x=\frac{n \pi}{2}+\frac{\pi}{8}, n\in z

=\frac{4 n \pi+\pi}{8}, n \in z

x=(4 n+1) \frac{\pi}{8}, n \in z


(ii) 2sinx.sin3x=1
Sol :
2sinx.sin3x=1

cos(x-3x)-cos(x+3x)=1

cos2x-cos4x=1

cos2x=1+cos4x

cos2x=1+cos2(2x)

cos2x=2xos22x

0=2cos22x-cos2x

0=(2cos2x-1)cos2x

CASE-I

cos2x=0

2 x=(2 n+1) \frac{\pi}{2}, n\in z

x=(2 n+1)\frac{\pi}{4}, n\in z


CASE-II

2cos2x-1=0

2cos2x=1

\cos 2 x=\frac{1}{2}

\cos 2 x=\cos \frac{\pi}{3}

2 x=2 n \pi \pm \frac{\pi}{3}, n \in z

x=n \pi \pm \frac{\pi}{8} , n\in z


Question 15

(i) cos9x.cos7x=cos5x.cos3x
Sol :
2cos9x.cos7x=2cos5x.cos3x

cos(9x+7x)+cos(9x-7x)=cos(5x+3c)-cos(5x-3x)

cos16x+cos2x=cos8x+cos2x

cos16x-cos8x=0

-2 \sin \frac{16 x+8 x}{2} \sin \frac{16 x-8 x}{2}=0

sin12x.sin4x=0

CASE-I
sin12x=0

12x=n𝜋 , n𝜀z

x=\frac{n \pi}{12}, n \in z


CASE-II

sin4x=0

4x=n𝜋 , n𝜀z

x=\frac{n \pi}{4}, n\in z


(ii) sin5x.cos3x=sin9x.cos7x
Sol :




No comments:

Post a Comment

Contact Form

Name

Email *

Message *